15 Νοεμβρίου 2013

"Νεκρολογούντες" με... ολοζώντανο λόγο!

Η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών πάλι στο επίκεντρο. Η στήλη μου "ΓΛΩΣΣΑ ΕΘΙΜΟ ΕΘΙΜΩΝ" στο τχ. 4 του περιοδικού "ΦΡΕΑΡ", που θα κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες, φιλοξενεί άρθρο του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΕΝΤΡΩΤΗ,  Προέδρου στο Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου, στο οποίο θεωρεί αυταπόδεικτο ότι τα Αρχαία είναι νεκρή γλώσσα και χαρακτηρίζει "γελοίους" όσους επιμένουμε στην ανάγκη να αιμοδοτείται διαρκώς η διδασκαλία της Νέας Ελληνικής από τις στοιχειώδεις έστω γνώσεις της Αρχαίας, γιατί διαφορετικά απλώς θα παπαγαλίζουμε "ξεκάρφωτες" σημερινές λέξεις, αγνοώντας σε ποια οικογένεια λέξεων ανήκουν και, άρα, πώς γράφονται, τι σημαίνουν κ.λπ. Ο εκλεκτός πανεπιστημιακός κλείνει προτείνοντας τη διδασκαλία της ως ξένης γλώσσας στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου και στη Φιλοσοφική και, μάλιστα κατ' εξαίρεση και παράλληλα με διδασκαλία της Λατινικής.
Προδημοσιεύω εδώ ένα απόσπασμα αυτού του άρθρου και ακολούθως ένα απόσπασμα από το δικό μου στο ίδιο τεύχος:
 
 

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Του Γιώργου Κεντρωτή
 
      Δεν χρειάζεται να είσαι ούτε ο Σωσύρ ούτε ο Γιάκομπσον για να «αποφανθείς» ότι τα αρχαία ελληνικά είναι γλώσσα νεκρή. Το γελοίον της αντίθετης άποψης –ότι, δηλαδή πρόκειται για... ζωντανή γλώσσα– αναδεικνύεται τουλάχιστον διττώς: Πρώτον, γνωρίζει κανείς πού εντοπίζεται γεωγραφικώς η κοινότητα των φυσικών ομιλητών της; Και, δεύτερον: υπ’ αυτή την έννοια «ομοίως» ζωντανή γλώσσα είναι και τα λατινικά!
Προχωράμε στο αμέσως επόμενο επίπεδο γελοιότητας: Όσο γελοίο είναι το να ισχυρισθείς ότι θα μιλήσεις καλύτερα γερμανικά και αγγλικά, αν εμβαθύνεις γλωσσικώς, π.χ., στο έπος του Νιμπελούνγκεν και στο έργο του Τσώσερ αντίστοιχα, άλλο τόσο (ίσως δε και περισσότερο, λόγω ακριβώς της πολύ μεγαλύτερης χρονικής απόστασης) είναι το να πιστεύεις ότι ο κλασικός αττικισμός θα σε καταστήσει κραταιό χρήστη της νέας ελληνικής. Όταν, μάλιστα, κραυγάζεις περί τούτου, όπως δυστυχώς συμβαίνει επί έτη και έτη στην πατρίδα μας, τότε δεν είσαι απλώς γελοίος, αλλά η περίπτωσή σου βοά – καθιστώντας σε, εκτός από άσχετο, και διαβόητο.
Όποιος πιστεύει ότι μέσω της γνώσης των ευκτικών του αορίστου β΄ των ανωμάλων εις –μι ρημάτων και επί τη βάσει της συντακτικής αναγνώρισης των γενικών κατηγορηματικών της ιδιότητας και των κατά δοτικήν κατηγορουμένων θα κατασταθεί σέμνωμα και εγκαλλώπισμα του νεοελληνικού λόγου, είναι απλώς simplicissimus, παναπεί αφελέστατος. [...]
Ας παραδεχθούμε, επί τέλους, την αλήθεια! Όχι μόνο θα μας ωφελήσει ως έθνος και θα μας απαλλάξει από ιδεολογηματικές αγκυλώσεις, αλλά και, επί πλέον, θα  μπορέσουμε να ανασάνουμε ελεύθερα δίχως κανέναν βραχνά. Πού βρίσκεται η αλήθεια; Σε δύο απλές, απλούστατες διαπιστώσεις και παραδοχές. Στο ότι, πρώτον, οι όποιες λόγιες επιβιώσεις στη γλώσσα, που μιλάμε σήμερα, οφείλονται σχεδόν αποκλειστικά στην αρχαΐζουσα καθαρεύουσα (: και από ελάχιστα έως καθόλου στην αρχαία ελληνική), και στο ότι, δεύτερον, η αρχαία ελληνική μαθαίνεται –αφού δεν ομιλείται– μόνο με έναν τρόπο: ως ξένη γλώσσα. [...]
 
 
"ΝΕΚΡΟΛΟΓΟΥΝΤΕΣ" ΜΕ... ΟΛΟΖΩΝΤΑΝΟ ΛΟΓΟ!
Του Γιάννη Β. Κωβαίου


     Οφείλω να δηλώσω εξαρχής ότι ειλικρινά χαίρω για την αρτιότητα του νεοελληνικού λόγου που αρθρώνουν ή γράφουν σχεδόν όλοι εκείνοι οι συμπατριώτες μας οι οποίοι αποκαλούν «νεκρή γλώσσα» τα Αρχαία Ελληνικά! Αναφέρομαι, φυσικά, στους σοβαρούς, στιβαρούς και καλοπροαίρετους επιστήμονες, πολιτικούς ή άλλους, που μετέχουν στον προβληματισμό για τη διατήρηση ή κατάργηση της διδασκαλίας των Αρχαίων. Είναι βέβαιο πως το υψηλό επίπεδο λόγου –με την ορθοέπεια στην εκτύλιξή του αλλά με κορωνίδα το αξιοθαύμαστο και ακριβολόγο λεξιλόγιο, που αποκαλύπτει τη βαθιά παιδεία κάποιου ομιλητή ή συγγραφέα– το χρωστούν στην άριστη ή έστω επαρκή αναστροφή τους κάποτε με το μάθημα ή και εκτός σχολείου με το άθλημα αυτό. Εκ των πραγμάτων το χρωστούν, εκόντες άκοντες, και στο γενετικό υλικό τους, εφόσον η Ελληνική αποτελεί μητρική τους γλώσσα. Από εκεί και πέρα, οι κεκράκτες και των δύο πλευρών δεν μας αφορούν, είτε χειρίζονται ικανοποιητικά τη γλώσσα μας είτε όχι. [...]
    Η διακύβευση είναι να καταστήσουμε ελκυστικότερη τη διδασκαλία, με πιο εύληπτα κείμενα και με παιγνιώδη διδακτική από την Ε΄ Δημοτικού και όχι να αποκαθηλώσουμε την προσέγγιση των παλαιότερων μορφών της γλώσσας μας, όπως –φερ’ ειπείν– της ελληνιστικής κοινής, που ακούμε στην εκκλησία. Τα σημερινά, πάντως, εγχειρίδια του Γυμνασίου τρομάζουν και απωθούν τους μικρούς μαθητές μας, που παλεύουν ήδη να διαχειριστούν και 2-3 ξένες γλώσσες!
     Αν το κάνουν όλο και πιο συστηματικά και εμφατικά για την Αρχαία Ελληνική τόσα άλλα κράτη, το κάνουν, ασφαλώς, παρέχοντας μια ξ έ ν η γλώσσα στους νεαρούς πολίτες τους, όπως άλλωστε και το δικό μας διδάσκει ξένες γλώσσες –καλώς ή κακώς– από την Α΄ Δημοτικού. Όμως, η Ελληνική στη διηνεκή διαμόρφωσή της πώς είναι δυνατό να παρουσιαστεί από τη δική μας Πολιτεία στα ίδια τα Ελληνόπουλα σαν… ξένη, όπως ζητούν επίμονα κάποιοι; Ας πούμε –και για να μείνουμε στην ίδια τη λέξη– θα τα διδάσκουμε ότι ο  Εύξεινος Πόντος αποτελείται από τις… ξένες λέξεις «ξένος» (αποσιωπώντας τεχνηέντως και το «Ὦ ξεῖν᾿, ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις…», που θα μας έκανε μεγάλη ζημιά!) , «ευ» (σιγοντάροντας το «θένκς» των παιδιών, μέχρι να ξεχαστεί το «ευχαριστώ» και όλα τα «ευ») και «πόντος» (με την κρυφή ελπίδα ότι και το «καταποντίζομαι» τους έμοιαζε για ξένο); Και, αν για διάφορες λέξεις που ενσωματώθηκαν στο λεξιλόγιό μας υποδεικνύουμε στους μαθητές την ξενική προέλευση, όπως αραβική, ιταλική, σλαβική κ.λπ., τι προέλευση θα επιφυλάξουμε στις χιλιάδες ελληνικές λέξεις μας: «προέρχονται από το μακρινό παρελθόν»; (Ποιου λαού και ποιου πολιτισμού;) [...]