25 Μαρτίου 2014

Του Ευαγγελισμού και του Ελληνισμού... ένα ρίγος

 
Με το χειρόγραφο του μπαρμπα-Γιάννη Μακρυγιάννη και τη γλυκιά Βέρα Νόνη* να παίζει αντίγραφο του εμβληματικού ταμπουρά, θα ήθελα σήμερα να στείλω εικαστικό και μελωδικό μήνυμα για τον Ευαγγελισμό και την Επέτειο της Εθνεγερσίας: ΦΙΛΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΙ, ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΑ!
Στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο φυλάσσεται ο ταμπουράς που αποδίδεται στον Μακρυγιάννη. Ταμπουρά έπαιζαν πολλοί αγωνιστές του ’21. Ο Κατσαντώνης αλλά και ο Ρήγας και ο Κολοκοτρώνης αναφέρονται «να σέρνουν όπου πήγαιναν τον ταμπουρά και να ξεχνιούνται με ένα τραγούδι». Σύμφωνα με μαρτυρία από τα «Απομνημονεύματά» του, ο Μακρυγιάννης αυτοσχεδίασε με τον ταμπουρά του ένα τραγούδι, μετά από σχετική παράκληση των Γκούρα και Παπακώστα, το οποίο κατέληξε σε προφητικό μοιρολόγι...


ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ ΑΠΟ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΗΣ ΕΡΤ (1980) ΣΕ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΥ ΜΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΦΙΛΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΑΖΙΑΝΑ:





Το Παλαμήδι και γενικά το Ναύπλιο πρωταγωνίστησαν με ποικίλους τρόπους στον Αγώνα αλλά και στην Ιστορία της Πατρίδας μετά την Επανάσταση.
Στον μητροπολιτικό ναό του Aγίου Γεωργίου τελέστηκαν οι κηδείες σπουδαίων μορφών της Eλληνικής Eπανάστασης, όπως του Παλαιών Πατρών Γερμανού και του Δημητρίου Yψηλάντη, που ενταφιάστηκε μάλιστα στον νάρθηκα του ναού.
Eδώ τελέστηκε με κάθε μεγαλοπρέπεια και η κηδεία του δολοφονηθέντος Kυβερνήτη της Eλλάδος Iωάννη Kαποδίστρια. Tο ταριχευμένο λείψανο του Kυβερνήτη εναποτέθηκε στο διακονικό του ναού, για έξι περίπου μήνες, μέχρι τις 29 Mαρτίου του 1832.

* Η ανάρτηση με γονική συναίνεση. Η Βέρα ανήκει ως βοηθός στο δυναμικό της Μαρίζας Κωχ, αφού ο πατέρας της Γιάννης Νόνης από το 2002 συνεργάζεται με το Βιωματικό Μουσικό Εργαστήρι της Κωχ, ενώ είναι διευθυντής της χορωδίας της «Πολιτιστικής Αργολικής Πρότασης» και της Δημοτικής Φιλαρμονικής Νέας Κίου.
 

22 Μαρτίου 2014

Πότε μια επέτειος έχει νόημα

Ένα εμβριθέστατο δοκίμιο του ΚΩΣΤΑ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ για τις εθνικές επετείους περιλαμβάνει η πλούσια ύλη του περιοδικού ΦΡΕΑΡ (τχ. 6), που κυκλοφορεί την ερχόμενη εβδομάδα.
Σε προδημοσίευση, ο ΑΜΦΙΑΡΑΟΣ παρουσιάζει εδώ ένα απόσπασμα:
 
Πότε μια επέτειος έχει νόημα
Η μάχη εναντίον του χρόνου (δηλαδή: η μάχη εναντίον της φθοράς), είναι μια έμφυτη ορμή σε κάθε άνθρωπο, φυσική ροπή κάθε κοινότητας. Από τη μάχη αυτή εκβλάστησε το έθος και το ήθος των επετείων, ως μέθοδος για να προτάσσεται ένα ξεχωριστό μέρος του υλικού της ζωής (ατομικής ή συλλογικής), ως μια ιδανική αφορμή για να αναδύεται από τη γαλήνια θάλασσα της λήθης ένα ισχυρό κύμα μνήμης. Ένα κύμα συγκίνησης που δροσίζει την ανυδρία της καθημερινότητας. Εκ φύσεως λοιπόν οι άνθρωποι αναζητούν την επέτειο, οργανώνουν μνημόσυνα. Ζητάνε φίλους και συγγενείς για να θυμούνται το μακρύ δρόμο που βαδίσανε μαζί πριν γίνουν και αυτοί αργά ή γρήγορα παρελθόν, με έσχατη προσδοκία ένα αναμμένο κερί μνημοσύνης και γι’ αυτούς από τους επιγενομένους.
Η προσδοκία αυτή δεν είναι χωρίς κινδύνους. Ο πιο σημαντικός; Να ξεπέσει η μνήμη σε εκδήλωση τυπικής λατρείας του παρελθόντος, σε μια έκφραση φοβικής νοσταλγίας που θεριεύει όταν το παρόν είναι αφόρητο, όταν το μέλλον προβάλλει επίβουλο. Υπάρχουν φυσικά πολλοί τρόποι για να δει μια κοινότητα το συλλογικό της παρελθόν. Μια επέτειος, για λαούς και ανθρώπους υγιείς, δεν μπορεί ωστόσο να συνιστά ούτε αρχαιολογική σύλληψη (όπου το παρελθόν γίνεται μνημείο), αλλά ούτε να υφίσταται την αφαιρετική χρήση του συμβόλου. Δεν μπορεί να προσφέρεται για ιδεολογική χρήση του παρελθόντος ως ενός ιδεατού προτύπου που προσανατολίζει σε ένα μόνο μέρος της κληρονομιάς υποτιμώντας το σύγχρονο πολιτισμό. Το παρόν δεν μπορεί να επικαλείται την παράδοση απλώς για να γεφυρώσει το χάσμα του χρόνου, με τη μιμητική αναβίωση του παρελθόντος ή με την αναπαλαιωτική αποκάθαρση του συγχρονικού.[...]
Τι νόημα έχει λοιπόν μια επέτειος πίστης, περηφάνιας και αντίστασης σε μια εποχή διάλυσης, κατακερματισμού, απελπισίας; Μόνο ένα. Ως άρνηση κάθε νέου εκβιασμού. Ως εσωτερική πρώτιστα αποτίναξη του πονηρού ραγιά που γεννήθηκε ξανά εντός της έντεχνα καλυμμένης μέσα στην κατανάλωση ηθικής κατάρρευσης. Ο ραγιάς, ο μοιραίος άνθρωπος, που θα εμποδίζει πάντα την προκοπή μας όσο δεν βρίσκουμε το θάρρος και τη δύναμη να τον σκοτώσουμε μέσα στη συνείδησή μας, θα συνεχίσει να γιορτάζει τις επετείους που όρθωσαν όσοι δεν δέχτηκαν να ζήσουν σαν ραγιάδες. Υποκρισία; Ή νοσταλγία μιας δύναμης που δεν έχει πια; Στο μεταξύ η επέτειος χάνει το ζωογόνο νόημα της και ξεπέφτει όσο δεν αναλαμβάνουμε ως δική μας δυνατότητα το ήθος της Άρνησης. Ένα ήθος- προϋπόθεση της νέας σύνθεσης που θα γίνει δυνατή μόνο όταν εμφανιστεί μια νέα ηγετική τάξη. Μια τάξη δεμένη με την εθνική της παράδοση αλλά και με συναίσθηση μιας αποστολής που θα επεκτείνει αυτή την παράδοση στο μέλλον όχι ως αντιγραφή αλλά ως εφαλτήριο για νέα επιτεύγματα.[...]

19 Μαρτίου 2014

Ένα βιβλιοπωλείο... τσέπης με μεγάλη καρδιά!

 
Ο Χρήστος Γιανναράς στα εγκαίνια
Συνεργάτες του ΦΡΕΑΤΟΣ στα εγκαίνια. Από αριστερά: Βάκης Λοϊζίδης, Κώστας Λιννός, Ούρσουλα Φωσκόλου, ο διευθυντής Δημήτρης Αγγελής, Κώστας Χατζηαντωνίου, Γιάννης Κωβαίος και ο εκδότης Θόδωρος Παντούλας.
______________________
Φίλες και φίλοι, ο εκλεκτός φίλος και κατά νόμον εκδότης (και) του περιοδικού μας ΦΡΕΑΡ Θόδωρος Παντούλας εγκαινιάζει το μικροκαμωμένο αλλά εξόχως φιλικό και νοικοκυρεμένο βιβλιοπωλείο του στην καρδιά της Αθήνας:
Ακαδημίας & Μαυροκορδάτου 2
Εκεί θα πιούμε τον σαββατιάτικο καφέ οι συνεργάτες του ΦΡΕΑΤΟΣ, για να ευχηθούμε στον Θόδωρο τα "καλορίζικα"!
 

18 Μαρτίου 2014

Ένας μαθητής βιώνει τον αρχαίο λόγο...

Με χαρά και συγκίνηση έλαβα από τον άγνωστό μου μαθητή της Α' Λυκείου ΘΕΟΔΩΡΟ Α. ΣΠΗΛΙΩΤΗ, που φοιτά στο Μουσικό Σχολείο Σπάρτης το πιο κάτω σημείωμα. Αφορμή στάθηκε το άρθρο μου στο περιοδικό "ΦΡΕΑΡ" (απόσπασμα του οποίου έχω αναρτήσει και εδώ) με τίτλο «"Νεκρολογούντες" με... ολοζώντανο λόγο», σχετικά με τις συζητήσεις περί καταργήσεως της διδασκαλίας των Αρχαίων.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο μαθητής αποστομώνει όλους εκείνους που επιμένουν να παρουσιάσουν σαν "νεκρή" την προδρομική μορφή της σημερινής γλώσσας μας:


 Η  Μουσική στην Ελλάδα: παρελθόν και παρόν
Η μουσική ως μορφή πνευματικής  και ψυχικής έκφρασης αναπτύχθηκε ήδη από τους πρώτους ανθρώπους  που έζησαν σε αυτόν τον τόπο. Ακόμα και στη μυθολογία παρουσιάζεται ο θεός Ερμής, ο αγγελιαφόρος του θεού Δία, ο οποίος, από την ηλικία περίπου των 4 ετών, κατασκεύασε την πρώτη λύρα, που έπειτα τη χάρισε στον θεό Απόλλωνα, τον θεό της μαντικής και της μουσικής. 
Αργότερα, η μουσική εξελίχθηκε σε πολλά στάδια. Το πρώτο στάδιο τοποθετείται στα αρχαία χρόνια, όταν οι άνθρωποι άρχισαν να τραγουδούν τα κατορθώματα σπουδαίων ηρώων, με τη συνοδεία της κιθάρας. Αυτοί ονομάστηκαν αοιδοί. Κάθε βασιλικό παλάτι είχε έναν αοιδό. Όμως, οι αοιδοί άρχισαν σιγά-σιγά να παρακμάζουν, με αποτέλεσμα να τους διαδεχτούν οι ραψωδοί. Οι ραψωδοί, οι οποίοι ανήκουν στο δεύτερο στάδιο, ήταν ποιητές που απήγγελλαν διάφορα έργα, τα ομηρικά. Όταν εξέλιπαν οι ραψωδοί, άρχισαν να πρωτοεμφανίζονται τα θέατρα, που έπαιξαν σπουδαίο ρόλο για τη μουσική και ανήκουν στο τρίτο στάδιο. Ένας από τους πιο γνωστούς ποιητές του θεάτρου ήταν ο Ευριπίδης. Ο Ευριπίδης υπήρξε  ένας από τους τρεις τραγικούς ποιητές -οι άλλοι δύο ήταν ο Αισχύλος και ο Σοφοκλής- που συνέθεσε 92 τραγωδίες, από τις οποίες οι 73 διασώθηκαν. Αρχικά, ο κορυφαίος αυτός λογοτέχνης εκμεταλλευόταν έναν μύθο και με συνδυασμό μουσικής - ποίησης τον μετέφερε στο κοινό.
Στη σημερινή εποχή, συνεχίζουμε να δοξάζουμε τους δικούς μας ήρωες. Κάθε χρόνο, για παράδειγμα, στη Σπάρτη διεξάγεται το «Σπάρταθλον», για να τιμήσουμε τους ήρωες που πολέμησαν στους Περσικούς πολέμους. Στο πλαίσιο αυτό, το Μουσικό Σχολείο Σπάρτης, με τις ελάχιστες πρόβες που πραγματοποίησε και με τα ολιγάριθμα μέλη της χορωδίας και της ορχήστρας, παρουσίασε τα αρχαία επιγράμματα του Σιμωνίδη του Κείου, που τα μελοποίησε η μόνιμη μουσικός του σχολείου Αναστασία Κόκκινου.
Βέβαια, το αποτέλεσμα της εκδήλωσης ήταν  συναρπαστικό και «καταιγιστικό», καθώς κέρδισε τις εντυπώσεις σπουδαίων ανθρώπων που παρευρίσκονταν εκεί.    Όμως, εμφανίστηκε και μία δεύτερη πρόκληση. Λίγες μέρες μετά την αξιόλογη εκδήλωση, ζήτησαν από το Μουσικό Σχολείο Σπάρτης να παρουσιάσει στο 40ό πανελλήνιο συνέδριο των φιλολόγων μερικούς στίχους από την «Άλκηστη» και την «Ελένη» του Ευριπίδη, που μελοποίησε για την περίσταση  η  προαναφερθείσα εκπαιδευτικός του σχολείου. Δυστυχώς, αποχώρησαν πάρα πολλά μέλη από τη χορωδία και την ορχήστρα, ενώ θα μπορούσαν να συμμετέχουν. Παρ’όλα αυτά, οι ελάχιστοι εθελοντές παρουσίασαν ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα στο συνέδριο, το οποίο το επαίνεσαν διακεκριμένοι φιλόλογοι.  
Βέβαια, όλη αυτή η περιπέτεια ήταν συναρπαστική. Μακάρι να καταλάβαιναν όλοι οι μαθητές τι σημαντικό ρόλο μπορούσαν να  διαδραματίσουν στο σπουδαίο συνέδριο.                          
Θεόδωρος Α. Σπηλιώτης, μαθητής της Α΄ Λυκείου, μέλος του συνόλου.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ "ΑΜΦΙΑΡΑΟΥ": Για τις ίδιες εκδηλώσεις και με την ίδια αφορμή αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του περιοδικού (και απόσπασμα στον ΑΜΦΙΑΡΑΟ)άρθρο της καθηγήτριας που επιμελήθηκε των μελοποιήσεων ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΚΟΚΚΙΝΟΥ. 

2 Μαρτίου 2014

"Προσωπεία" για την παράσταση του "ΑΜΦΙΑΡΑΟΥ"

 
Το Καρναβάλι από αύριο θα είναι ανάμνηση, αφήνοντας την παρακαταθήκη του για του χρόνου! Ευτυχώς, θα μας μείνει εν δράσει και η ομομήτρια –γεννημένη κι αυτή από τη διονυσιακή λατρεία– τέχνη, το Θέατρο.

Τα προσωπεία που βλέπετε είναι χειροτεχνήματα των μαθητών και μαθητριών της Θεατρικής Ομάδας του Γυμνασίου Αγίου Στεφάνου, που προετοιμάζεται να ανεβάσει αποσπάσματα της τραγωδίας μου «ΑΜΦΙΑΡΑΟΣ».
Εμψυχώτρια του όλου εγχειρήματος η εκλεκτή συνάδελφος του σχολείου αυτού και φίλη ΜΑΡΙΑ ΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ (καθήμενη σαν μοντέλο για την επίδειξη) και καλλιτεχνικός σύμβουλος η επίσης φίλη ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ, εικαστικός και ενδυματολόγος με πολυετή θητεία στο θέατρο και στην τηλεόραση, που αφιλοκερδώς έρχεται από την άλλη άκρη της Αττικής, για να διδάξει τεχνικές στα παιδιά!

Και ιδού το επίτευγμα της τελευταίας της επίσκεψης! Μάσκες με το εκμαγείο του κάθε παιδιού σε γάζα και έπειτα σε γύψο, που κατασκεύασαν μόνα τους βοηθώντας το ένα το άλλο!
Ένα θερμό «ευχαριστώ» από εδώ στις δυο πολύτιμες φίλες και πολλά συγχαρητήρια στα παιδιά για τον ζήλο και την αξιοθαύμαστη δοτικότητα μεταξύ τους!