22 Μαρτίου 2014

Πότε μια επέτειος έχει νόημα

Ένα εμβριθέστατο δοκίμιο του ΚΩΣΤΑ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ για τις εθνικές επετείους περιλαμβάνει η πλούσια ύλη του περιοδικού ΦΡΕΑΡ (τχ. 6), που κυκλοφορεί την ερχόμενη εβδομάδα.
Σε προδημοσίευση, ο ΑΜΦΙΑΡΑΟΣ παρουσιάζει εδώ ένα απόσπασμα:
 
Πότε μια επέτειος έχει νόημα
Η μάχη εναντίον του χρόνου (δηλαδή: η μάχη εναντίον της φθοράς), είναι μια έμφυτη ορμή σε κάθε άνθρωπο, φυσική ροπή κάθε κοινότητας. Από τη μάχη αυτή εκβλάστησε το έθος και το ήθος των επετείων, ως μέθοδος για να προτάσσεται ένα ξεχωριστό μέρος του υλικού της ζωής (ατομικής ή συλλογικής), ως μια ιδανική αφορμή για να αναδύεται από τη γαλήνια θάλασσα της λήθης ένα ισχυρό κύμα μνήμης. Ένα κύμα συγκίνησης που δροσίζει την ανυδρία της καθημερινότητας. Εκ φύσεως λοιπόν οι άνθρωποι αναζητούν την επέτειο, οργανώνουν μνημόσυνα. Ζητάνε φίλους και συγγενείς για να θυμούνται το μακρύ δρόμο που βαδίσανε μαζί πριν γίνουν και αυτοί αργά ή γρήγορα παρελθόν, με έσχατη προσδοκία ένα αναμμένο κερί μνημοσύνης και γι’ αυτούς από τους επιγενομένους.
Η προσδοκία αυτή δεν είναι χωρίς κινδύνους. Ο πιο σημαντικός; Να ξεπέσει η μνήμη σε εκδήλωση τυπικής λατρείας του παρελθόντος, σε μια έκφραση φοβικής νοσταλγίας που θεριεύει όταν το παρόν είναι αφόρητο, όταν το μέλλον προβάλλει επίβουλο. Υπάρχουν φυσικά πολλοί τρόποι για να δει μια κοινότητα το συλλογικό της παρελθόν. Μια επέτειος, για λαούς και ανθρώπους υγιείς, δεν μπορεί ωστόσο να συνιστά ούτε αρχαιολογική σύλληψη (όπου το παρελθόν γίνεται μνημείο), αλλά ούτε να υφίσταται την αφαιρετική χρήση του συμβόλου. Δεν μπορεί να προσφέρεται για ιδεολογική χρήση του παρελθόντος ως ενός ιδεατού προτύπου που προσανατολίζει σε ένα μόνο μέρος της κληρονομιάς υποτιμώντας το σύγχρονο πολιτισμό. Το παρόν δεν μπορεί να επικαλείται την παράδοση απλώς για να γεφυρώσει το χάσμα του χρόνου, με τη μιμητική αναβίωση του παρελθόντος ή με την αναπαλαιωτική αποκάθαρση του συγχρονικού.[...]
Τι νόημα έχει λοιπόν μια επέτειος πίστης, περηφάνιας και αντίστασης σε μια εποχή διάλυσης, κατακερματισμού, απελπισίας; Μόνο ένα. Ως άρνηση κάθε νέου εκβιασμού. Ως εσωτερική πρώτιστα αποτίναξη του πονηρού ραγιά που γεννήθηκε ξανά εντός της έντεχνα καλυμμένης μέσα στην κατανάλωση ηθικής κατάρρευσης. Ο ραγιάς, ο μοιραίος άνθρωπος, που θα εμποδίζει πάντα την προκοπή μας όσο δεν βρίσκουμε το θάρρος και τη δύναμη να τον σκοτώσουμε μέσα στη συνείδησή μας, θα συνεχίσει να γιορτάζει τις επετείους που όρθωσαν όσοι δεν δέχτηκαν να ζήσουν σαν ραγιάδες. Υποκρισία; Ή νοσταλγία μιας δύναμης που δεν έχει πια; Στο μεταξύ η επέτειος χάνει το ζωογόνο νόημα της και ξεπέφτει όσο δεν αναλαμβάνουμε ως δική μας δυνατότητα το ήθος της Άρνησης. Ένα ήθος- προϋπόθεση της νέας σύνθεσης που θα γίνει δυνατή μόνο όταν εμφανιστεί μια νέα ηγετική τάξη. Μια τάξη δεμένη με την εθνική της παράδοση αλλά και με συναίσθηση μιας αποστολής που θα επεκτείνει αυτή την παράδοση στο μέλλον όχι ως αντιγραφή αλλά ως εφαλτήριο για νέα επιτεύγματα.[...]

Δεν υπάρχουν σχόλια: